Simon Rozendaal

Zijn wij wel klaar voor het atoom?

Binnen een week is Nederland om. Nadat Arjan Lubach van de VPRO-televisie er vorige week zondag op had gewezen dat kernenergie buitengewoon veilig is en ook nog eens beter dan zon en wind in staat is om de CO2-uitstoot te verlagen, omhelsden Jan en alleman – zelfs de naar groen en links neigende columnist Bert Wagendorp van de naar links en groen neigende Volkskrant – opeens het atoom.

Het was amusant. Want Lubach zei niets dat niet al tientallen jaren door anderen (onder wie mijzelf) is gezegd en opgeschreven, bijvoorbeeld in Elsevier Weekblad. Maar omdat hij het zei, vanuit de naar groen en links neigende VPRO en misschien ook wel omdat de geesten rijp waren, kantelde het debat.

Hoe nu verder? Kernenergie kan leveren. In Californië is tussen 2004 en 2014 de hoeveelheid schone stroom per hoofd van de bevolking met 40 kilowattuur per jaar toegenomen (door zon en wind), in Duitsland met het dubbele (eveneens door zon en wind), in Frankrijk nam het in de jaren tachtig van de vorige eeuw met 450 kilowattuur per jaar toe, in Zweden met 650 – de beide laatste door kernenergie. Met andere woorden, CO2-afname kan met kernenergie vijf tot tien maal zo snel als met zon en wind.

Het atoom is dus klaar voor ons maar zijn wij ook klaar voor het atoom?

Ik volg kernenergie en het debat daarover al meer dan veertig jaar en heb mijn twijfels.

Voor de grootschalige acceptatie van kernenergie heb je een grote mate van rationaliteit, een goed geïnformeerde bevolking, genuanceerde, deskundige media en paniekbestendige bestuurders nodig. In de Westerse samenleving is dat steeds minder het geval. We zouden op weg moeten zijn naar de kennissamenleving maar regelmatig (sociale media, het debat over vaccins, het klimaatbeleid) lijkt het er op dat we ergens een verkeerde afslag hebben genomen, terug naar de irrationaliteit van de donkere Middeleeuwen.

Daarom was het ongeluk met de reactoren van Fukushima in 2011 zo fascinerend. Want de Japanse samenleving is een stuk rationeler. De mensen zijn intelligent, goed opgeleid, ze luisteren beter, ze kiezen hun leiders niet alleen omdat hun haar goed zit en er is meer vertrouwen in de autoriteiten.

En toch werd er absurd gereageerd in Japan. Er zijn vijf tot tienmaal zoveel mensen geëvacueerd dan op basis van de stralingsniveaus nodig was. Door de stress van de evacuatie en de paniekverhalen over straling in de media zijn naar schatting tweeduizend mensen overleden tegen officieel één door straling (door longkanker, waarbij je ook nog eens eerder aan andere oorzaken denkt).

En dat in het rationele, brave en gehoorzame Japan.

Wat als wij straks tien kerncentrales hebben en er ontsnapt ergens een klein wolkje radioactiviteit?