Simon Rozendaal

Willem Alexander, Graaf van Katzenelnbogen

De eerste keer dat ik het hoorde, was bij het huwelijk van Willem Alexander en Maxima, in 2002. Ergens tijdens de plechtigheid, die ik vanaf de sofa volgde, met hapjes en een glaasje prik, werden de vele titels van (toen nog) Prins Willem Alexander van Oranje-Nassau voorgelezen. Toen ik hoorde dat hij Graaf van Katzenelnbogen was, schoot ik onwillekeurig in de lach. Het leek alsof iemand in die indrukwekkende reeks titels een verwijzing naar het carnaval had verstopt, om te checken of de talloze hoogwaardigheidsbekleders in de Nieuwe Kerk niet in slaap waren gevallen. Prins Amadeiro de 25^e van Oeteldonk, zoiets.

Voor alle duidelijkheid, het is niet mijn bedoeling om de familie van Oranje-Nassau, laat staan het koningshuis belachelijk te maken. Ik ben lang een milde voorstander van de monarchie geweest. Deels omdat het alternatief (president Lubbers, president Kok dan wel president Wilders) me minder aantrekkelijk leek, deels omdat ik wel eens het genoegen heb gehad om gesprekjes te voeren met zowel de huidige Koning als zijn vader, wijlen Prins Claus. Die laatste heb ik zelfs twee keer geïnterviewd en ook heb ik enkele jaren met hem in het bestuur van een stichting gezeten. Ik kon niet anders dan constateren dat het erg aardige mensen waren.

Wel ben ik tegenwoordig door me te verdiepen in de vaderlandse geschiedenis, in verband met mijn boek over Piet Hein en de Gouden Eeuw,  iets meer opgeschoven richting republicanisme, gezien de niet bepaald frisse rol die de Oranjes speelden bij de onthoofding van Oldenbarneveldt en de gruwelijke moord op de gebroeders De Witt.

Door de studie van de vaderlandse geschiedenis raakte ik steeds meer geïnteresseerd in de rol van Willem van Oranje bij het begin van de opstand tegen Spanje. Eind september was ik in de Duitse deelstaat Rijnland-Palts, logeerde in het alleraardigste hotel Wilhelm Von Nassau (vooral vanwege de naam natuurlijk) in Diez, bezocht de restanten van het kasteel in Nassau en zag onderweg opeens een verkeersbord van Katzenelnbogen. 

U begrijpt inmiddels waarom ik breed grinnikend op de foto sta, niet omdat ik de majesteit niet serieus zou nemen, maar omdat de associatie met carnaval nooit ver weg is als ik de naam Katzenelnbogen hoor of lees. Enfin, wij naar Katzenelnbogen rijden, door het glooiende landschap van de Lahn, met af en toe verrassend steile weggetjes.

Welnu, dat hele Katzenelnbogen is drie keer niks. Er wonen tweeduizend mensen (in Oud-Beijerland twaalf maal zoveel), je rijdt het dorp in en een minuut later weer uit en geen moment word je bevangen door de behoefte om ergens te stoppen.

Dat maakt het des te intrigerender dat voor de voorouders van Willem Alexander het bezit van het graafschap Katzenelnbogen cruciaal was. Rond 1500 is er bijna oorlog gevoerd tussen de grootvader van Willem van Oranje en een ander adellijk Duits geslacht over de vraag wie het meeste recht had op de titel ‘Graaf van Katzenelnbogen’. Zo liet Wilhelm Knüttel, in de zestiende eeuw raadsheer van de vader van Willem van Oranje, zich ‘Monseigneur Catzenelubog, secretaries’ noemen. Er zijn in Duitsland diverse rechtszaken gevoerd over de vraag wie de echte graaf was. Uiteindelijk verloren de Nassau’s het grondgebied maar mochten wel de titel en het wapen blijven dragen.

Ook Koning Willem Alexander is dus nog steeds Graaf van Katzenelnbogen. In de opsomming van zijn 41 titels, tot en met Heer van Zevenbergen, neemt Katzenelnbogen nog steeds een hoge positie in, op nummer 7. Dat komt omdat ‘graaf’ een hogere adellijke titel is dan Heer, Vrijheer, Baron en Burggraaf (van Antwerpen!) maar lager dan Markies (van Veere en Vlissingen) en Hertog (van Limburg). En het allerhoogste is natuurlijk Koning.