Klimaat column in EW (2022)

Mijn columns op de website van EW zijn helaas slechts toegankelijk voor abonnees, maar u kunt natuurlijk ook het weekblad in de winkel kopen.

Je zou zeggen dat het milieu- en klimaatbewuste Nederland zorgvuldig met zijn bomen omgaat. Temeer omdat we er maar twintig per inwoner hebben, minder dan andere landen. Maar nee hoor, we kappen ze ongegeneerd voor zogenaamd ‘groene’ doelen: windmolens en meer natuur. Ik roep in de allerlaatste EW van 2022 op om 2023 met meer bomen af te sluiten dan we eraan beginnen.

Jazeker, het duurt een jaar of tien, vijftien voor die twee nieuwe kerncentrales er staan. En dus hadden we eerder moeten beginnen en dan hadden we nu de laagste CO2-uitstoot per persoon van Europa kunnen hebben. Wie zijn er schuldig aan dat dit niet is gebeurd? In de laatste EW van 2022 zet ik ze in de beklaagdenbank.

Jazeker, de aarde warmt op en dat wordt sinds 1900 zo goed als zeker bepaald door de menselijke CO2-uitstoot. Dat wordt uitstekend weergegeven in de rapporten van het IPCC, het VN-panel dat de klimaatwetenschap bundelt. Bij de vertaling van die kennis tot beleid gaat er echter van alles en nog wat fout en dat leidt tot de huidige klimaathysterie, schrijf ik in mijn negenenveertigste column.

De milieubeweging, de NRC en D66-politicus Tjeerd de Groot waarschuwen voor een ‘watercrisis’. Maar Arthur de Bruin, de man die de prachtige film Nederland onder water maakte, weet wel beter. En de aalscholvers ook. Onze rivieren en sloten zijn weer zo helder dat je onder water kunt filmen en vissen, schrijf ik in mijn achtenveertigste column.

Op het journaal werd onlangs in beeld gebracht dat het Indonesische eiland Sulawesi wordt verwoest ten behoeve van onze zogenaamd duurzame auto’s – die nikkel nodig hebben. In de Afrikaanse kobaltmijnen ploeteren tienduizenden kinderen, ook voor die stekkerauto’s. We moeten langzamerhand stoppen met het gebruik van de misleidende termen ‘duurzaam’, ‘hernieuwbaar’ en ‘groen’, schrijf ik in mijn zevenenveertigste column.

De laatste tijd bekeren allerlei groenen zich tot kernenergie. Sommigen voelen de behoefte dit aan ‘geloofsgenoten’ uit te leggen. Jongeren verdedigen het atoom met hetzelfde elan waarmee ze het eerst attaqueerden. Menigeen laat zich fotograferen in een innige omhelzing met een vat kernafval en een jeugdige Amerikaanse bekeerling observeert verbaasd dat wij in Nederland ons kernafval in een museum zetten, schrijf ik in mijn zesenveertigste column.

Iedereen moppert op plastic maar het verlengt het leven van ouderen, het is een hoogtepunt van vernuft en is duurzaam – dat laminaat op onze vloeren gaat een eeuwigheid mee. Oh ja, het heeft geen zin om plastic te scheiden om het her te gebruiken: de kans dat het juist dan in zee belandt, is redelijk groot. Gooi het in de gewone vuilniszak opdat het kan worden verbrand en dan nog warmte produceert, schrijf ik in mijn vijfenveertigste column.

Ze worden steeds radicaler en maffer, die klimaatactivisten. Eerst dronken ze nog (zogenaamd) aardolie, toen gingen ze kruispunten bezetten en de jongste generatie vindt ook dat niet radicaal genoeg. Het zou misschien nog zin hebben als politici zich niet bewust waren van het klimaatprobleem maar dat is niet zo. De reden dat de energietransitie zo stroperig verloopt, is niet dat politici het laten afweten maar dat de natuurwetten niet meewerken, schrijf ik in mijn vierenveertigste column.

Je moet aan een lerares Frans denken, zo zei de hoofdredacteur van NRC Handelsblad in 1977 tegen de net aangenomen redacteur Simon Rozendaal. Het was het beste advies dat hij ooit heeft gehad. Wanneer je over wetenschap probeert te schrijven voor een lerares Frans, dan sla je de moeilijkste onderwerpen over. Over de iets minder moeilijke schrijf je zo helder mogelijk, stel ik in mijn drieënveertigste column.

Vegetariërs vinden zelf, met dat neusje omhoog, dat ze moreel boven anderen staan. Zij wijzen dierenleed af en zij weten hoe de planeet gered moet worden: door vlees af te wijzen en alleen maar groenten en fruit te eten. Welnu, dat laatste is zeker niet waar. Keer op keer blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat een beetje vlees (wel de helft minder dan wij nu in rijke landen eten) duurzamer is dan het eten van geen vlees, schrijf ik in mijn tweeënveertigste column.

Groene warhoofden en – kwalijker – serieuze wetenschappers proberen te bewijzen dat de energietransitie in theorie ook mogelijk is zonder het atoom. Maar met kernenergie valt de CO2-uitstoot van een land vijf tot tien keer zo snel te verlagen. Vinden de pleitbezorgers van zonne- en windenergie het tegengaan van opwarming wel zo urgent, vraag ik me af in mijn eenenveertigste column.

Het klopt niet wat de minister, de stikstofgedeputeerden en die 36 ecologen stellen, dat de natuur in Nederland op omvallen zou staan. De biodiversiteit in onze natte natuurgebieden, die je bijna alleen in Nederland aantreft, is sinds 1995 met 10 tot 15 procent toegenomen. Alleen met de schrale en onvruchtbare natuur gaat het minder, maar gelukkig wemelt het daarvan over de grens, schrijf ik in mijn veertigste column.

Welvaart is niet de oorzaak van milieuvervuiling, het is de oplossing ervan. Dat zie je goed bij zwaveldioxide, het grootste vervuilingsprobleem uit de geschiedenis. Rijke landen bereikten de piek in uitstoot vijftig jaar geleden en in een snel welvarender wordend land als China begint nu ook deze vorm van vervuiling te dalen. Het geeft aan dat je met geld niet alleen auto’s en hamburgers kunt kopen maar ook schonere lucht, schrijf ik in mijn negenendertigste column.

Ons lichaam gaat koken door de hitte! De overstromingen in Pakistan zijn een klimaatslachting en dat komt door u! De overdrijving van de klimaatproblematiek wordt met de dag absurder en dient geen enkel redelijk doel. Er komen steeds meer natuurvernietigende windmolenparken en zonneweides bij en de CO2-concentratie in de atmosfeer trekt zich er niets van aan, schrijf ik in mijn achtendertigste column.

U hoeft geen klimaatschaamte te hebben wanneer u boodschappen doet bij de supermarkt in de grote stad, ook niet wanneer u citroenen uit Zuid-Afrika en sperziebonen uit Egypte koopt en zelfs niet wanneer u deze in zo’n plastic big shopper mee naar huis neemt. Dat is allemaal behoorlijk verantwoord, schrijf ik in mijn zevenendertigste column. Oh ja, ook kip is best wel duurzaam. Eet smakelijk!

Het kapitalisme moet worden ontmanteld om de planeet te redden, zo beweren sommige denkers. Ze wijzen erop dat er een complot bestaat onder de producenten om onze spulletjes eerder kapot te laten gaan en ze niet te kunnen repareren. Wijlen Karel van het Reve legde bijna vijftig jaar geleden al uit wat er mis is met dit soort modieus gebabbel, schrijf ik in mijn zesendertigste column.

De geschiedenis van de mensheid is getekend door een tekort aan stikstof, geen overschot. De verhouding tussen man en vrouw in de tijd dat onze voorouders nog jager / verzamelaar waren, is bepaald door een tekort aan stikstof. Stikstof is de noodzakelijke voorwaarde voor alles dat het leven leuk maakt: uitbundige groei, lekker eten, goede seks (zonder stikstof geen erectie!) en een gezond nageslacht. Lees mijn vijfendertigste column!

Onder druk wordt alles vloeibaar en de oorlog in Oekraïne is daar een goed voorbeeld van. In steeds meer landen wil men de eens verfoeide kerncentrales openhouden (Duitsland, België) dan wel nieuwe bouwen (Nederland). Nog een half jaar oorlog en zelfs de gaskraan in Groningen gaat weer open, voorspel ik in mijn vierendertigste column.

Twee wiskundigen, Han Hoogeveen en zijn 19-jarige zoon Jippe (de ‘Odijkse bolleboos’) hebben ontdekt dat de oorzaak voor de sterke opwarming die Nederland doormaakt een verandering in de wind is gedurende de afgelopen drie decennia. De wind komt ’s winters bijna nooit meer uit het koude oosten en steeds vaker uit het relatief warme zuidwesten, westen en zuiden. Tijd dat de CO2-kenners van het KNMI hun krachten bundelen met deze slimme rekenaars, schrijf ik in mijn drieëndertigste column.

Er gaat veel de goede kant op. Zo nemen al decennia de extreme armoede en kindersterfte wereldwijd af. Vreemd genoeg zijn de meeste mensen daarvan niet op de hoogte. Nog vreemder is dat mensen in arme landen beter zijn geïnformeerd dan die in rijke. Het toont aan dat het onderwijs en de nieuwsmedia het laten afweten. Zij hebben vooral oog voor ontwikkelingen die de verkeerde kant op gaan en negeren de stortvloed aan positief nieuws, schrijf ik in mijn tweeënerdertigste column.

Bij ons was het in juli overwegend aangenaam Hollands zomerweer. Zonnetje, wolken, briesje, buitje. Die twee dagen dat het wel boven de dertig graden was, haalden kranten en televisie alles uit de kast om de burger te overtuigen dat de hitte door het broeikaseffect kwam en we dus minder moesten douchen en meer zonnecellen op dak moesten leggen. Het was meer dan aanstellerij, het was ingestoken hittehysterie, schrijf ik in mijn eenendertigste column.

Rob Jetten noemt zich op advies van zijn communicatieteam geen ‘klimaatdrammer’ meer. Maar hij wil niet de geschiedenis ingaan als de D66-minister die twee kerncentrales plaatste en dus doet hij van alles om dat besluit te traineren. Van ‘klimaatdrammer’ is hij een ‘meestribbelaar’ geworden, schrijf ik in mijn dertigste column.

Het zijn sombere tijden. Gelukkig zijn er zaken die wel de goede kant opgaan. Zo gaan wij tegenwoordig beschaafder met vogels en andere dieren om dan een eeuw geleden. Jac. P. Thijsse mopperde toen nog dat we de drieteenmeeuw doodschoten om zijn veertjes op dameshoeden te steken. Vandaag de dag kijken we door een verrekijker naar drieteenmeeuwen, kramsvogels en walvissen, constateerde ik aan boord van een cruiseschip. Lees mijn zomercolumn.

Jawel, Nederland heeft een hoge stikstofuitstoot. Daar moet wel worden bij verteld dat de uitstoot de afgelopen decennia ruim gehalveerd is en luchtvervuiling een vrijwel verdwenen probleem is. Ook klopt het niet wat stikstofminister Van der Wal zegt over de staat van de Nederlandse natuur. Zo zijn er twintigmaal zoveel zeehonden en aalscholvers als vijftig jaar geleden. Het stikstofbeleid moet op de schop, schrijf ik in mijn zevenentwintigste column.

De 81-jarige Peter Koelewijn rockt dan wel dat we van het gas af moeten en aan de wind (‘waar iedereen zich zeker in vindt’) maar het is de vraag of we nu echt van het gas af moeten. Ja, van Russisch gas, maar gas is schoon en heeft de helft van de CO2-uitstoot van aardolie en steenkool. Ook kan alle energie die nu wordt gestopt in de hybride warmtepomp nuttiger aan andere prioriteiten in de energietransitie worden besteed, schrijf ik in mijn zesentwintigste column.

Jazeker, de Nederlandse agrarische sector heeft een stikstofprobleem. Maar er is meer dan stikstof om de Nederlandse landbouw op te beoordelen. Wanneer het gaat om klimaat en de aantasting van de natuur en de biodiversiteit is de Nederlandse landbouw een shining city on the hill voor andere landen, zo schrijf ik in mijn vijfentwintigste column.

Als de Warme Golfstroom weg zou vallen, kan het in Europa maar liefst zes graden kouder worden. Helaas begrijpen klimaatwetenschappers nog niet zo veel van dit soort oceaanstromingen. De een schrijft dat de Warme Golfstroom in duizend jaar niet zo zwak geweest is als nu, de ander dat hij dertig procent sterker is geworden. Het geeft ook aan dat klimaatwetenschappers weliswaar veel van het klimaat begrijpen, elk jaar meer, maar nog lang niet alles. Lees mijn vierentwintigste column.

Het woord ‘duurzaam’ suggereert de overtreffende trap van ‘goed’ en dus wil alles en iedereen zo heten. Maar veel van wat we duurzaam noemen, is een aanslag op natuur en milieu. Windmolens bijvoorbeeld klieven prachtige roofvogels, verjagen de bruinvis uit de Noordzee en verstoren de trekroutes van rendieren in Noorwegen. Het Orwelliaans taalgebruik is terug: vrijheid is slavernij, inclusief betekent uitsluiting, duurzaam vernietigt de natuur. Lees mijn drieëntwintigste column.

Op Netflix draait nu de documentaire Meltdown, over het ongeluk met de Three Mile Island-kerncentrale in Middletown, nabij Harrisburg. Ik bekeek de serie en waande me terug in het lieflijke stadje, waar ik in 1979 als verslaggever was. Toen werden de risico’s van kernenergie zwaar overdreven en 43 jaar later is het nog steeds zo. Lees mijn tweeëntwintigste column.

In het gesomber over opwarming, verlies van biodiversiteit en de oorlog in Oekraïne raakt soms het perspectief verloren. Dat het nu tamelijk droog is, komt mede omdat de luchtvervuiling vrijwel verdwenen is. Verder gaat het goed met de ijsbeer, is de kindersterfte bijna weg en holt de medische vooruitgang maar door. Honderdjarigen bevestigen dat alles (nou ja, bijna alles) steeds beter wordt, schrijf ik in mijn eenentwintigste column.

In diverse media verschenen berichten dat de milieubeweging geld uit Rusland zou hebben ontvangen. Erg overtuigend is het niet, maar het is zonneklaar dat Greenpeace en consorten met hun verzet tegen kernenergie de Russen als leverancier van fossiele brandstoffen van dienst zijn geweest. In die zin behoort de milieubeweging tot ‘Poetin’s nuttige idioten’, schrijf ik in mijn twintigste column.

Het is mei en dus leggen alle vogels een ei. Maar bij sommige vogels wordt dat meer gewaardeerd dan bij andere. Nesten van de Canadese gans en nijlgans worden leeggehaald, want dat zijn ‘invasieve exoten’. De eieren van de meerkoet worden gespaard want die zijn ‘inheems’. Zul je net zien dat de pullen van de meerkoet worden opgegeten door de meeuwen, constateer ik in mijn negentiende column.

Geen enkel land voldoet aan de normen voor luchtkwaliteit, mopperde onlangs de Wereldgezondheidsorganisatie. Ja, logisch. De vervuiling blijft (in rijke landen) voortdurend dalen, maar omdat de normen voortdurend worden aangescherpt, lijkt het alsof de groene ellende behouden blijft, schrijf ik in mijn achttiende column.

Milieudefensie zegt gestoeld te zijn op de zorgen van ‘gewone burgers’ over ‘gevaarlijke klimaatverandering’. Ze zien zich bij de milieubeweging als volksvertegenwoordiger en rechters gaan daar nog op in ook. Dat opent perspectieven, bijvoorbeeld voor een vereniging die opkomt voor de belangen van de Nog Niet Geboren Nederlanders, schrijf ik in mijn zeventiende column.

De aarde warmt op, jawel, en doet dat meer bij de polen (vooral de Noordpool) dan in de tropen. Wat de vraag oproept waarom er dan toch zo veel dramatische reportages over opwarming vanuit de tropen in de media verschijnen, vraag ik me af in mijn zestiende column.

Het is makkelijk gezegd, de CO2-uitstoot moet zo laag mogelijk. Tot je kijkt welke landen een uitstoot van bijna nul hebben. De een nog armoediger en ellendiger dan de ander. Het geeft aan dat CO2 niet alleen een maat is voor mogelijke kommer en kwel, maar ook een uiting van welvaart en welzijn, schrijf ik in mijn vijftiende column.

De directeur van Milieudefensie vindt dat de landbouw van kunstmest af moet. Het is niet voor het eerst dat groen en links geen interesse tonen in de aanpak van honger. Alle linkse partijen stemden tegen de veelbelovende genetische CRISPR-techniek, die de introductie van nieuwe gewassen tegen klimaatverandering en de wereldwijde honger mogelijk maakt, schrijf ik in mijn veertiende column.

Dat kernafval eeuwig gevaarlijk blijft, komt uit de ­koker van Greenpeace. Zelfs goede kranten (met wetenschapsredacties) nemen het klakkeloos over, schrijf ik in mijn dertiende column.

Door de oorlog in Oekraïne wordt duidelijk wat belangrijk is en wat niet: aan de hand van Poetin dalen we de zogeheten piramide van Maslow af. Zo lijkt de roep om een paar plukjes schrale en stikstofarme natuur in het licht van wat er in onze achtertuin gebeurt opeens een luxe, bijna frivole behoefte, schrijf ik in mijn twaalfde column.

Het rapport van de Club van Rome verscheen vijftig jaar geleden, ging over de grenzen aan de groei en heeft een bijkans mythische status gekregen. Ik kocht het in 1973, herlas het nu en was zwaar teleurgesteld: kromme zinnen, bizarre grafieken, veel poeha. En dat we zorgvuldig met onze leefomgeving moeten omgaan, was destijds al lang bekend. Lees mijn elfde column.

Burgers worden dag in, dag uit blootgesteld aan giftig groen negativisme. Voor het broodnodige tegenwicht zet ik zo af en toe goed groen nieuws in de schijnwerpers. Vandaag is het de beurt aan lood. Lees mijn tiende column.
De oorlog in Oekraïne wordt mede betaald met het geld dat Rusland verdient aan de export van aardgas. Kernenergie is een alternatief, schrijf ik in mijn negende column. Het atoom is duurzaam en is de beste manier om Poetin euro’s te onthouden. Op de korte termijn is het zo klaar als een klontje dat we weer Gronings gas uit de grond moeten pompen. Gas is nu zo duur dat we van de opbrengsten iedere Groninger een miljoen kunnen geven.

Naar aanleiding van de prachtige tentoonstelling over Albert Cuyp in het Dordrechts Museum realiseerde ik me dat ze in de hele wereld van Nederlandse koeien houden maar in eigen land niet. Hier groeit het leger koehaters. De Nederlandse stikstofregels zijn strenger dan waar ook in Europa. Geen rekening wordt gehouden met het feit dat Nederland een dichtbevolkt land is dat burgers in andere landen van voedsel voorziet. Het is dus helemaal niet erg dat wij iets minder natuur hebben dan andere landen, schrijf ik in mijn achtste column.

Kernenergie heeft veel nadelen. De straling, het kernafval, je kunt er wapens mee maken, de bouwtijd is lang, het is aan de prijs. Nee, het atoom is niet bepaald moeders mooiste. Toch is het de beste, schoonste, goedkoopste en duurzaamste energiebron die we hebben, betoog ik in mijn zevende column, waar ik uitleg waarom ik al meer dan veertig jaar een (lauwwarm) voorstander van kernenergie is.

Vrijwel dagelijks gaat het over de risico’s van PFAS. Deels terecht, want deze stoffen zijn nauwelijks afbreekbaar. Maar allemachtig, wat wordt het risico overdreven. Als iemand 0,0000007 procent PFAS in zijn bloed heeft, wordt gesproken van een ‘verwoest Arcadië’. Kom op zeg, wees voorzichtig met grote woorden als ‘gif’, schrijf ik mijn zesde column.

Nederland geeft 25 miljard uit om de groei van bramen en de bochtige smele te voorkomen. Dat terwijl de concentratie van dat vreselijke stikstof in 1990 tweeëneenhalf maal zo erg was. Klaarblijkelijk kan onze natuur wel een stootje hebben, schrijf ik in mijn vijfde column.

Het kabinet luistert gelukkig naar de wetenschap, maar verliest soms het overzicht, zo bleek tijdens de pandemie. Historicus Mark Rutte is zichtbaar onder de indruk van echte bèta’s, heeft er dan ook drie in zijn kabinet opgenomen en geeft zestig miljard aan de ministers van Stikstof en van Koolstof. Een beetje veel, schrijf ik in mijn vierde column.

Het water in Nederland is inmiddels zo schoon dat de kroeskoppelikaan hier kan terugkeren, meldde NRC onlangs. Huh? Waarom hebben onze kwaliteitskranten de afgelopen jaren niet bericht dat zowel het water als de lucht in onze contreien spectaculair schoon zijn geworden, vraag ik me af in mijn derde column.

Bij de recente discussie over de Europese ‘groene taxonomie’ moesten kernenergie en aardgas door de hoepel springen. Waarom gaat iedereen er voetstoots van uit dat zon, wind en oplaadpalen wél ‘groen’ en ‘duurzaam’ zijn, zo vraag ik me af in mijn tweede column.

In Rotterdam voert een wethouder van GroenLinks in naam van de strijd tegen luchtvervuiling een verkeersexperiment uit dat de files en de luchtvervuiling in de hele stad vergroot. Het past bij de hypocrisie van de partij: tegen de auto ook als die al lang schoon is, tegen kernenergie ook als dat de meest klimaatvriendelijke energiebron is, schrijf ik in mijn eerste column.